اوایل ماه جولای رویترز تصویری را منتشر کرد که این تصویر یکی از نگرانی های آینده صنعت بانکداری جهان را به تصویر می کشد. در این تصویر دو کارمند دویچه بانک در لندن که وسایل خود را در کیسه هایی حمل می کنند و از کار خود برکنار شده اند. روی یکی از این کیسه ها نوشته شده «بیت کوین». این تصویر درباره پیش بینی تعدیل 18 هزار کارمند این شرکت منتشر شده است. متاسفانه این تصویر فقط یک عکس تصادفی نیست بلکه این نگرانی را ایجاد کرده است که آیا آینده بانکداری در دستان رمز ارزها و بلاک چین است؟ و این که اساسا ما چه میزان از آینده و میزان اثرگذاری این فناوری ها بر روش های بانکداری خبر داریم؟

 برای پاسخ به این سؤال، باید این موضوع را بررسی كنم كه در دنیای بانكداری چه اتفاقی می افتد كه منجر به كاهش تعداد مشاغل و نگرانی از کنار رفتن شیوه های سنتی انجام امور مالی در سیستم بانکی می شود؟ لندن یک کانون تاریخی برای بانکداری و کرسی قدرتمند برای برخی از بزرگترین بانک های جهان است، اما فراتر از سازه های شیشه ای مرتفع در مرکز شهر - معمولاً در ایستگاه های مترو و ایستگاه های اتوبوس شهری - علائمی وجود دارد که روش جدید مدیریت و کنترل پول شما را به صورت روزانه تبلیغ می کند که اساس فعالیت آنها بر پایه فناوری های جدید بوده و رقیب بانکداری سنتی محسوب می شود.

 به عنوان مثال بانک های خرده فروشی کوچک که اخیراً در انگلستان تاسیس شده اند و خدماتی را ارایه می کنند که مستقیماً با بانک های قدمت دار در این کشور رقابت می کنند و حتی بیش از آنها به چشم مشتریان محبوبند. این بانک ها که به آنها App-bank نیز گفته می شود، معمولاً بسیار متمرکز بر مشتری هستند و ساخته شده اند تا به آسانی کاربرپسند باشند و هر لحظه در خدمت مشتریان خود باشند. البته به شکلی غیرمنصفانه در مقایسه با بانکهای سنتی، بانک های رقیب سعی در ایجاد ناامیدی کاربران عمومی از بانک های بزرگ می کنند و با خدماتی که ارایه می کنند به نظر می رسد نگران کننده نیز هستند.

 نشریه فوربس در این رابطه با مدیر استارلینگ بانک به عنوان یکی از بانک های قدیمی و بزرگ در انگلیس که 30 سال از فعالیت آن می گذرد گفتگو کرده است. او معتقد است اگرچه بیت کوین و یا بلاک چین تهدید جدی برای بانکداری سنتی محسوب می شوند اما هنوز زود است که بگوییم این فناوری ها به سرعت باعث نابودی ما می شود. او معتقد است به عنوان مثال حتما بلاک چین تحولی بزرگ در سیستم بانکی دنیا ایجاد خواهد کرد اما این تحول به این آسانی رخ نمی دهد.

بادن می گوید: من 30 سال از عمر کاری خود را در بانکداری سنتی گذرانده ام و برای بسیاری از بانک های بزرگ مانند لویدز، استاندارد چارترد، یو بی اس، زوریخ و RBS کار کرده ام. پس از مالی 2008 به AIG رفتم تا کار خود را در آنجا انجام دهم و به این نتیجه رسیدم که شروع به کار بانک جدید آسان تر از احیای بانک های قدیمی تر است چرا که میراث بانکی و شیوه انجام کارها چنان دچار رکود شده است که خواسته های بانک ها و نیازهای مشتریان تقریباً دیگر با هم مماس نمی شوند. این موضوع یک تهدید برای بانک های سنتی و یک فرصت برای بانک های جدید است اما چه کسی می داند دقیقا چه زمانی این جایگزینی ممکن است؟

او معتقد است رمز ارزها و بلاک چین و فناوری هایی که اکنون به بازارهای مالی ارایه شده اند بسیار جذاب هستند و نمی توان انکار کرد که در نهایت پیروز هم می شوند و امروزه بسیاری از مشتریان تازه وارد را نیز توانسته اند متقاعد کرده و از بانکداری سنتی دور کنند. بادن در ادامه با بیان این مطلب که سلیقه مشتری ها در دنیای جدید تغییر کرده می گوید آنها امروزه خریدهای خود را از آمازون انجام می دهند و از تلفن های هوشمند خود استفاده می کنند که حتی از لپ تاپ ها و کامپیوترهای شخصی نفوذ بیشتری دارند و دیگر تمایل ندارند ببینند بانکداری سنتی چه روشی برای آنها آنها را تا پای باجه بکشاند ابداع می کند. استارلینگ یکی از چندین بانک چالش برانگیز و مبتنی بر خدمات دیجیتال در انگلستان است که با تمرکز بر مشتری، قابلیت استفاده روزمره از فن آوری های خاص را ارتقا داده و موفق به بر هم زدن هژمونی بانکی شده و موفقیت آنها در واقع یک چالش برای سیستم های مالی نهادی است.

 اپلیکیشن های جذاب و متنوع بانکی، عملیات بانکی مبتنی بر تلفن همراه، ارایه خدمات بازرگانی در اسرع وقت، خدمات سرمایه گذاری، بیمه، بازنشستگی و دهها خدمت دیگر همه خدمات مالی هستند که بانک های سنتی در این شرایط چالشی به دنبال آن خواهند رفت اما رمزارزها و استفاده از بستر بلاک چین جدیدترین روشی است که میدان رقابت را تنگ تر می کند. در این بین اما دامنه این فعالیت ها سیستم بانکی و بازارهای مالی آمریکا را نیز در بر گرفته است. درست است که هنوز رمزارزها به اندازه دلار و پوند محبوب نیستند اما شانس بالایی برای جایگزینی آنها وجود دارد.

فرانک ژو، مدیر عامل شرکت زاكس معتقد است جایگزینی ارزهای رمزگذاری شده در خدمات تجاری و سرمایه گذاری جدی است و به نظر می رسد توفانی در راه است. پاول ماتویف، از بنیانگذاران Wirex  نیز می گوید نیاز است تا استفاده از این رمزارزها فراگیر شود تا بتوان به راحتی درباره میزان دامنه اثرگذاری آنها سخن گفت چراکه سیستم بانکی بر پایه زیرساخت های سنتی بنا شده و مدیریت پولی و مالی بر پایه فناوری های جدید نمی تواند به سرعت در همه دنیا فراگیر شود. با این حال قطعا ارزهای دیجیتالی غیرمتمرکز به دلیل شفافیت، تحرک و سهولت استفاده می توانند بسیاری از جنبه های صنعت پرداخت را متحول کنند. یکی از مهمترین زمینه ها، حواله های بین المللی است. معاملات رمزپردازی مرزی به مراتب سریع تر از روش های متداول انتقال پول به خارج از کشور است و به کارمزد و هزینه های بسیار کمتری نیاز دارند. مدیر عامل استارلینگ در ادامه صحبت های خود می گوید قطعا دیر یا زود روش های پرداخت مالی با تغییرات گسترده ای روبرو می شود و تقاضا برای خدمات مالی مبتنی بر فناوری های دیجیتالی رشد خواهد کرد و این موضوع باعث مرگ برخی بانک های سنتی می شود اما باید دید در این فضای رقابتی بانک های سنتی چه خواهند کرد؟

به عنوان مثال اگر قرار است رمزارزها جای پول را بگیرند برخی شرکت ها ممکن است به دریافت و پرداخت صرف تکیه کنند اما آنانکه جدی تر به این حوزه ورود می کنند به دنبال ارایه حواله های بازرگانی و مالی بر پایه این ارزها خواهند رفت. وی معتقد است جامعه آماده است تا رمزارزها را به عنوان جایگزین جدی پول در مراودات مالی خود بپذیرد و وقتی همه مشتری ها بدانند می توانند از خدمات این نوع ارزها با استفاده از بانکداری نوین در هر لحظه استفاده کنند و هم در زمان آنها و هم هزینه های آنها صرفه جویی رخ می دهد طبیعی است تقاضای خود را از آن افزایش خواهند داد.

بادن می گوید یک قرن بانکداری با همان روش سنتی و بدون هر نوع تهدیدی به فعالیت خود ادامه داده اما اکنون زمان تغییر است و فضای کلی بانکداری در جهان به زودی تغییر خواهد کرد اما زود است که بگوییم بانکداری سنتی به این زودی تحت تاثیر فناوری های جدید نابود خواهد شد. بررسی ها نشان می دهند اکنون حرکت های بسیار خوبی در زمینه این جایگزینی آغاز شده و ادامه دارد. 69 درصد بانک ها و 90 درصد شرکت های مالی در اروپا و آمریکا در حال آزمایش و برنامه ریزی روی فن آوری بلاک چین و استفاده از کاربردهای آن در صنعت مالی هستند.

همچنین 1.7 میلیارد دلار توسط فعالان صنعت خدمات مالی از جمله بانک ها تا پایان 2018 روی فناوری بلاک چین سرمایه گذاری صورت گرفته است که معتقدند می تواند سالانه 8 تا 12 میلیارد دلار برای آنها صرفه جویی در هزینه ها را رقم بزند. کارشناسان می گویند بکارگیری بلاک چین لااقل 30 درصد در هزینه های سالانه موسسات مالی و بانک ها و شرکت های بزرگ فعال در این حوزه صرفه جویی ایجاد خواهد کرد. همچنین طبق یک نظرسنجی 64 درصد مدیران رده بالای کمپانی های بزرگ و فعال در حوزه مالی معتقدند بلاک چین قطعا این صنعت را به زودی متحول می کند. حداقل 44 بانک مرکزی در سراسر دنیا در حال آزمایش فناوری بلاک چین هستند و اکثر آنها با نگاهی جدی به ایجاد رمزارز ملی هستند.

موسسه تحقیقاتی مشاوره مالی اکسنچر بر اساس محاسباتی که در این زمینه انجام داده معتقد است پیاده سازی بلاک چین منجر به کاهش پنجاه درصدی هزینه های عملیاتی می شود؛ به عنوان مثال کاهش هزینه های عملیاتی مثل پشتیبانی معامله، امور میان اداری، تصفیه حساب ها، انتقال به حساب و سرمایه گذاری ها.

همچنین پیاده سازی این فناوری به هفتاد درصد کاهش هزینه در روند گزارش گیری های مالی منجر می شود که دلیل این کاهش هزینه بهینه سازی کیفیت اطلاعات و سوابق ذخیره شده، شفافیت و تغییر در نحوه نظارت داخلی است.

این روش به کاهش 30 تا 50 درصدی هزینه در روند انطباق اسناد مالی منجر می شود زیرا در این روش شفافیت و احراز هویت ساده تر و موجب کاهش هزینه در این زمینه می شود. متمرکز شدن فرآیندهای پشتیبانی در زنجیره بلاک چین منجر به پنجاه درصد صرفه جویی در هزینه های شناخت مشتری و راهنمایی و توجیه و امور مربوط به آنها می شود.

بلاک چین همچنین نویدبخش برطرف کردن چندین نوع از ریسک های مالی است؛ مورد اول، ریسک تسویه حساب است؛ بدین معنی که ممکن است به دلیل قطع شدن سیستم و یا هر دلیل دیگر تراکنش فرد برگشت بخورد. مورد دوم، ریسک طرف معامله است؛ بدین معنی که ممکن است طرف معامله، قبل از تسویه حساب، در انجام معامله قصور کند. مورد سوم و مهمترین، ریسک ذاتی سامانه است که به معنای مجموع تمامی ریسک های مربوط می باشد. طبق بررسی های صورت گرفته طی بحران های مالی، یکی از این ریسکها به طرف معامله مربوط است به این معنا که وقتی ما در حال معامله هستیم از کجا مطمئن باشیم که طرف مقابل هم در حال معامله است؟ اما در سیستم بلاک چین با انجام آنی معاملات این مشکلات برطرف می شود و ریسک ها به حداقل می رسند.